Pathian khawngaihna zarah, hun rei tak aṭanga nih ka lo tum, India ram court sang ber, Supreme Court-a ukil pawimawh, Advocate-on-Record (AoR) chu ka lo ni ve ta der mai a. Mizo zinga sulsutu ka ni thei hi ka lawm em em a ni. AoR tel lo chuan Supreme Court-ah hian case put luh emaw judge hmaa din (argue) theih a ni lo va. Chuvangin, keini ang duang, school changkang leh English medium pawh ni lo, Mizo school chhuak tan chuan AoR han nih ve meuh chu a hlu bik hle a ni. He dinhmun ka thlen theihna hi Pathian khawngaihna leh tum mumal tak (Goal Setting) ka neih vang a ni. Hlawhtlinna changten an tawn hriat an sawi leh ziak chhiarte hi a hlawkthlak ṭhin a. Zirlai, hna zawng mekte leh tum neia hma lam thlir mekte tan hlawkna tlem tal a awm beiseiin Supreme Court-a Advocate-On-Record (AoR) ka tlin theih nana tum bul fuk ka neih dan ziah kan tum dawn a ni. NIH TUM(GOAL) CHIANG TAK NEIH: Inrinni a ni a, keini Lunglei, Rahsi veng - MST Bus Station, Sap tuikhur bul leh Venglai thlanmual kawnga awm naupangte chuan, ni danga kan tih ṭhin ang bawkin, tlai thlengin Govt. Rahsi Veng Middle School- ah football kan khel a. Nasa takin ruah a sur a, kan berh hle mai a. Kan in bul tuikhur, Sap-hovin an hmuh chhuah leh an tlan ber ṭhin a nih avanga a hmingah pawh ‘Saptui’ tia an phuah, ah chuan kan inkhel zo chu kan inti fai hlawm a. Kan intifai zo mahni ina kan haw hnu chuan, inkhel zo tuikhura kal zawng chu Police Station-ah kal vek turin min rawn hrilh a. Kei pawh rang takin Lunglei Police Station chu ka pan ve ta nghal a. Tuikhura kan insil laia awm ve nu pakhat sana chu a bo va, FIR a theh lut a. Chuvang chuan, keini, khami laia tuikhura insil zawng zawngte chu Police station-ah min ko khawm hi a lo ni a. Police-te chuan rei tak keiniho chu min dawp a, kan zingah tumah chutiang sana la kan awm si lo va. Kan mawngah leh kan kut phahah min vua a, kan ṭap chel chul hlawm a.Sana chu Police Station-a kan awm lai ngeiin an hmu chhuak a, min hektu khan lung karah a dah a, a dahna a theihnghilh hi a lo ni a. Khatia Police-in kan tih loh pui a keini naupang min vuak avang khan police vuak theih loh tur a ka ngaih, dan hre mi 'advocate' nih kha ka tum ta em em a.Advocate chu police-ten an vuak phak loh leh an vuak theih loh tura dan hriaah khan ka ngai a. Naupan lai aṭanga lehkhabu chhiar ngaina mi ka ni a, hemi hnu lawk hian advocate pakhat,a pa zu ngawl vei, a ni TB avanga khum beta awm,a hnua a nu boral ta chanchin hi ka chhiar a. Chu advocate chuan a nu thuchah zawmin midang ṭanpuiin khawtlang tan case a buaipui ṭhin a.He lehkhabu avang hian advocate nih chu ka chak leh zual a. Heta ṭang hi chuan advocate nih chauh kha ka tum a, ka tumah khan ka chiang em em a ni. Ka thil hriat leh ka chhiara advocate/ukil/dan hre mi tih thumal a awmte hian engtin emaw tak ka lo awm ṭhin. Vawk vulh ṭhin chhungkua kan ni a, zan khat chu kan vawkin no a nei a. A note chu an thi nual a, ka nu khan a ui em em mai a. Chumi ṭum chuan, advocate ni lovin vety doctor nih ka tum ve zuai a, chu bak chu thil dang reng reng hi nih ka la tum chhin ngai lo a ni. Lehkha thiam thei ka ni lo a, mifing leh midangte aia ṭhat danglam bikna ka nei lo va. Hetia Supreme Court a advocate pawimawh berte zinga mi, AoR ka nih theihna chhan chu, ka nih tum ka sawh sawn ve mai mai lo kha a lo ni. Exam-naah ka tiṭha emaw tiṭha lo emaw, lehkha ka thiam emaw thiam lo emaw, khawi hmunah pawh awm ila, ka ṭhianten doctor, engineer, IAS etc nih tum mah se, kei chuan ‘Advocate’ nih kha ka tum tlat a ni. NIH TUM(GOAL/AIM IN LIFE) ZAHPUI LOH: Ṭum khat chu, chhun reh lai tak hian keimah chauhvin inah ka awm a. Advocate nih ka tum ve ringawt a, a zir chhoh dan pawh ka hre si lo va, tiin ka inngaihtuah a. Ka chhungte titi aṭanga ka lo hriat, ukil C. Zokhuma, Bazar veng chu biak tumin Lunglei Telephone Directory-ah chuan ka zawng ta ringawt mai a. Vanneihthlak takin, a hming bulah chuan bracket hian ‘advocate’ tih hi a lo awm kalh mai a. Zak bawk si, hre duh bawk si chuan a landline number chu ka dial ta a. A vawi khatnaah chuan a ri ral ṭhak a, a hnu rei vak lovah chuan ka dial leh a. Pu C Zokhuma ngei mai chuan aw dam dap, muang raih mai hian phone chu a lo chhang a. LL. B zir chhoh dante min hrilh a, graduate kher ngai lova pawl 12 aṭanga zir ṭan theih dante min hrilh bawk a. Ka zir chak tawh em avangin pawl 12 zir zawha zir zui nghal chu ka tum ta a. Khatih lai khan pawl 10 a ti ṭha ve deuh kha science lak tur emaw kan tih hun lai a ni a. Pawl 10-ah ka tih ṭhat ve avangin science subject pawl 11-ah khan ka la a. Ṭum khat chu kan zirtirtu pakhat hian Career Guidance min neihpui a, “In nih tum lehkhaah ziak u la blackboard-ah hian inbel dawn nia,” a ti a. Science subject la awm khawm kan nih avangin ka classmate-te chuan doctor, engineer leh scientist tih an tar deuh fur hlawm a. ‘Advocate’ tih chu uluk takin ka ziak a, tar ka chak tawh hle a. Roll number indawt danin min ko a, ka tar ve a lo hun chuan phur takin ‘Advocate’ tih chu blackboard-ah chuan ka han tar ta a. Kan zirtirtu leh ka classmate te chuan mak an ti kher mai! Arts subject la leh Science subject la te hi building hrangah kan awm ṭhin a. Kan zirtirtuin, “Nang chu saw lam Arts building lama awm tur zawk i lo nih hi,” a tih kha ka bengah a la cham reng. Pawl 12 exam zawh a MBBS/BE Common Entrance exam tura ka classmate-te an inbuatsaih a, zir tur la khawma an phili buai viau lai pawh khan doctor/BE etc nih kha vawi khat mah ka tum ngai lo. Ṭhiante avanga kan nih tum thlak kual hi kan nih tum thlen theih lohna a ni thei. Kan nih tum chu kan tum nghet tlat tur a ni. NIH TUM(GOAL) THLENG TUR NGHAH THEIH LEH TAWRH CHHEL: LLB kum 5 course zirna hmun kha India ram hmun ṭhenkhatah chauh a awm a, sum sen a ngai tam viau bawk a.Zirna tur hmun a hlat avang leh sum sen tur a tam avangin ka chhungte khan zir an phal loh mai ka hlau em em a.Kalna leh admission sensote ka lo intum theih chuan ka chhungte phurrit ka chawk ang a,ka zir an remti mai ang tih ngaihtuahin, ka phak tawk tawkin ka inhlawh a, ṭheka a nih avangin ṭan a nain kut a durh phung ṭhin.Tlaiah leh zanah Math tuition pein ka kal chilh bawk a.A changin ka ṭhian pakhat (doctor zir tum intuak ve mek) nen,ka u thawmhnaw lak, ngam tlakte hnenah kan zuar kual a. Kan zir zawmna tura intuak kan ni tih miin an hriatin khawngaih kan hlawh a, kan hralh thei viau ṭhin. Lunglei aṭangin phai lama zir turin admission buaipui kha a harsa hle mai a. A kalna (rel ticket man) leh admission fee daih tur ka khawl ngah hnu chuan zirna hmun tur ka la tifel thei lo va. Internet kaltlanga thil tih dawnin khatih lai khan Lungleiah Shalom Cyber Café chiah a la awm a, darkar khat hman man sang tak pawh kha mIRC chat ṭhinte avangin chan a har bawk si a. Internet ka hmang thiam lo va, internet thiam pawisa senga tihbuai a ngai zel bawk si. LL. B 5 Years Course zirna ka hriat, entrance pek ngaite chu a hun a lo tawp tawh a, ṭhenkhatin admission an lo khar tawh a. Ka ṭhianten college admission an ti vek tawh a, ka pa beidawng khan Lungleia College ṭha ber nia a hriat JB College-ah admission ti mai turin min rawn a. Kei chuan, “LL. B 5 Years Course ka zir theih loh ai chuan kum khat ka intuak leh ang a, nakum atan ka inbuatsaih mai ang,” ka ti a. Chutia admission hmuh pawh inbeisei tawh lova ka awm lai chuan, kan u pakhat, U TC Rinkima hian Bazar Bial ṬKP-a an rawngbawlpui, kan zirtirtu ni bawk, Sir Mahlima (T.Lalhlimpuia) damdawi in aṭanga chhuak hlim, kan turin min sawm a. Sir Mahlima chuan ka chanchin a hriatin; zai zawh hlim, doctor-ten bike khalh pawh an lo phal loh nimahsela, amah ngeiin Aizawlah min pheipui ta a. Internet hmang thiam, phai lamah te pawh lo awm tawh ṭhin a nih avangin a hmelhriatte a be kual a, e-mail min thawn kual sak a. A ṭhahnemngaihna zarah, Mysore University-a LLB 5 Years Course zir turin admission ka hmu ve ta a ni. (Part 2-ah chhunzawm leh a ni ang) -JC Lalnunsanga(AoR, Supreme Court)