Supreme Court In Siaha DC Kal Ta IAS Bhupesh Chaudhary-In Mizoram Sawrkar A Khinna A Hnawlsak
- Aug 05, 2025
- JC
Siaha DC kal ta Bhupesh Chaudhary, IAS chuan WP(C) No.39 of 2022 a Gauhati High Court Aizawl Bench in ni 28, October 2024-a puang chu lungawi lovin Supreme Court hmaah a appeal tum thum ngaihtuah a nih hnuin Supreme Court chuan a hnawl sak. High court a zualko chhan ber chu Chief Secretary kaltlanga ACB thehluh preliminary inquiry report behchhanin thubuai (proceedings) Mizoram Lokayukta-in direct in a kalpui lo tih leh Pu C Lalsawta Chairperson, Lokayukta chu a qualify lo leh a unaupa Pu Lalnunmawia Chuaungo, Chief Secretary avanga duhsakna changah a puh a ni.
An Buaina Bul :
Thubuai thehluttu/Petitioner leh a nupui hi IAS officer niin, an pahnih hian AGMUT Cadre 2014 batch an ni a. Kum 2018 ah Mizoramah kum thum chhung thawk turin an lo sawn a. Mizorama a awm chhung hian Deputy Commissioner, Siaha hna a chelh a ni. Thubuai thehluttu hi Delhi-a a haw hnuin , a thlaktu DC chuan ni 15 March, 2021 khan Chief Secretary hnenah Siaha DC kal ta chuan sum a hmandanah felhlel a awm thu a hriattir a. Chumi behchhan chuan Chief Secretary chuan Anti-Corruption Bureau(ACB) chu chhui chiang turin a hriattir a. ACB chuan Preliminary Inquiry Report chu siamin Mizoram Lokayukta chuan thubuai MLC No.34 of 2021 chu a ziaklut ta a ni. Thubuai thehluttu Mizoram Lokayukta in an puhna leh in sawifiah tura an tihna hrang hrangte chu a hnuaia ziah ang hian a ni:
| | Tihchingpen Dan | Sum chinpen zat
| 1. | Invoice tel lovin bolero pahnih a la. Registration number chu lirthei dangte nen a inmil a. Bolero pakhat chu procedure awm lova lei a ni. Voucher lem hmangin Rs.4.8 Lakhs lakchhuah a ni bawk. | Rs. 14,00,000/-
| 2. | HDFC-ah account thar a hawng a. Funds a ruka transfer niin account khar hmain lakchhuah a ni. Rs.42.82 lakh voucher lem hmangin lakchhuah a ni. | Rs.21,76,435/-
| 3. | Cartridge 263 lei a ni a; 113 chauh hmuh a ni. Cartridge 67 Rs.5,49,030/- man zat chu a lem tih hmuhchhuah a ni. Lei dan kalphung zawm a ni lo. | Rs.20,00,000/-
| 4. | Register 3165 lei a nih thu an sawi a; Stock-ah hmuh tur engmah a awm lo. Voucher lem hman a ni a. Rs.4,59,030/- chu a lem a ni tih chhui chhuah a ni. | Rs.5,82,000/-
| 5. | True Nat leina a sum chingpen | Rs.20,02,240/-
Mizoram Lokayukta Act, 2014 hnuaia Section 19(3) behchhan chuan petitioner chu inlan tura koh a ni a. Hetah hian mimal emaw a aiawh kaltlanga inlan turin koh a ni a, ziak emaw thuin insawifiahna(written statement) thehlut turin an ti bawk a ni. Hetih a nih lai hian thubuai thehluttu chuan Siaha DC kal ta atangin insawifiahna mumal a siam theih nan document kimchang chu a dil a. Chief Secretary hnenah hetiang bawk hian dilna a lo thehlut a. Amaherawhchu, DC Siaha chuan Mizoram Lokayukta hnenah thehluh a nih vek tawh thu a lo hrilh a. March ni 23, 2022 khan thubuai thehluttu (Siaha DC kal ta) chu Mizoram Lokayukta hmaah inlanin Preliminary Inquiry Report chu a dil ta a. A dilna chu ngaih pawimawh sak lovin ni April ni 20, 2022 ah a insawifiahna chu thehlut turin an hrilh leh a. Hemi a nih tak avang hian WP(C) No. 39 of 2022 chu thehlutin Mizoram Lokayukta Act,2014 hnuaia section hrang hrangte chu a challenge ta a. ACB siam Preliminary Inquiry Report leh Mizoram Lokayukta Case No. MLC No.34 of 2021 chu thiat turin court-ah hian a thehlut tel nghal bawk a ni.
Court hmaa a tanchhan ber chu Mizoram Lokayukta in Chief Secretary kaltlanga ACB thehluh preliminary inquiry report behchhanin thubuai(proceedings) a kalpui theih lo tih leh thubuai thehluttu hian a insawithiamna (defence) a thehluh hmain report copy pek a ni lo tih te a ni a. Lokayukta Chairperson chu dan hremi a nih loh avang leh a unaupa Chief Secretary nih laia ruat a nih avangin duhsak uchuak tiin a puh bawk.
Arguments:
Petitioner chuan Mizoram Lokayukta Act, 2014 section 19(1) hnuaiah chuan Lokayukta chuan complain kalpui tur chu amah ngeiin inquiry wing emaw, authorized agency hmangin preliminary inquiry order siam turin thu a pe tur a ni a ti a. Amaherawhcu, he thubuaiah hian Lokayukta chuan Chief Secretary thupek angin Anti-Corruption Bureau (ACB)-in preliminary inquiry report a thehluh kaltlangin thubuai a awrh tir a, petitioner chuan chutiang lam hawi chu Lokayukta ngei aṭanga lo chhuak a nih loh avangin dan kalh a ni a ti a. Chief Secretary chu Mizoram Lokayukta Act, 2014 laka mi hrang Section 19(1) hnuaiah Preliminary Inquiry/Investigation tan turin thuneihna a neilo a ti a.
Petitioner chuan Section 19(3) chuan thubuai ngaihtuah a nih hma hian insawifiahna hun remchang pek a ngaih thu a sawi a, chutah chuan preliminary inquiry report inpek lawk pawh hi a tel a ti a ni. He report hi petitioner hnenah pek a nih loh avangin he thubuai an kaltlangpui dan chu Mizoram Lokayukta chuan dan an bawhchhia an ti a ni.
Petitioner chuan Mizoram Lokayukta Act, 2014 hnuaia judicial member-te tana eligibility criteria chu diklo tiin dan nihphung pangngai(judicial standard) din tawh nen a inmil lo tih a sawi a. Section 3(3)(b) an thlak danglam(amend) tak chuan high court judge ni thei tura tling tawk emaw dan leh hrai leh court rorel dana tawnhriat ngah tawh takte chu Chairperson atan ruat theih an nih thu a sawi a. Chutih lai chuan Lokpal and Lokayuktas Act, 2013 chuan Supreme Court-a Judge emaw High Court-a Chief Justice ni thin emaw ni mekte hi Chairperson an ni thei a ti a. Chutiang bawkin Tribunal (Conditions of Service) Rules, 2021-ah pawh hian judicial experience nasa tak a ngai a-High Court Judge emaw District Judge kum sawm chhung nih tawhte tan chauh he dinhmun hi chelh theih a ni.
Petitioner chuan Mizoram Lokayukta Act, Post-2016 Amendment chuan mimal non-judicial emaw administrative hnuhma nei lo te chu Chairperson hna thawk turin a phalsak a ti a. Tuna ni mek Pu C Lalsawta chuan law lam thiamna nei lo a. He thubuaiah hian intan bikna leh thuneihna hmang diklo a awm tiin court ah a tang a.
Mizoram Lokayukta lam chuan Mizoram Lokayukta Act, 2014 section 19(1) hnuaiah chuan Lokayukta chuan suo motu emaw, complain behchhanin preliminary inquiry nei turin inquiry wing, investigating agency emaw ACB hnenah thu a pe thei a ni a ti a. Preliminary inquiry report thehluh a nih hnuah Lokayukta chuan finfiahna a awm tawk nia a hriat chuan Section 19(3) hnuaiah a kaltlang pui thei a. ACB report atanga Lokayukta thiltih hian petitioner dikna chanvo a tihbuai loh thu tiin an tang a.
Mizoram Lokayukta lam chuan Mizoram Lokayukta Act, 2014 kum 2016-a thlak danglam(amendment) chu Chairman, a hun laia Chief Secretary unaupa ruatna siam nana siam that a nih thu chu thu dik lo tiin a sawi a . Chairperson ruatna chu Mizoram Lokayukta Act, 2014 hnuaiah khauh takin kalpui a nih thu a sawi. Section 4 hnuaia Search Committee leh Selection Committee din hnua uluk taka ngaihtuah a nih hnua ruat a ni a. Justice Ujjal Bhuyan-a kaihhruaina hnuaiah search committee chuan ni August ni 18, 2018 leh ni September ni 15, 2018 khan mimal tling tawkte chu an sawi ho a. Selection Committee ah Chief Secretary (Chairman), Justice N. Kotiswar Singh (Judge, Gauhati High Court, Chief Justice-in a ruat) leh Mizoram Legislative Assembly Speaker-te thu khawm chuan ni December ni 3,2018 leh February ni 8 leh ni 9,2019-ah te Pu C. Lalsawta chu Chairperson atan an ruat a, a unaupa avanga duhsak bikna a awm loh thu court ah an sawi.
High Court Thutlukna:
Aizawl Bench, Justice Devashis Baruah leh Justice Mridul Kumar Kalita te thutna bench chuan Bhupesh Chaudhary in Mizoram Lokayukta a khinna WP(C) No.39 of 2022, Bhupesh Chaudhary Vs State of Mizoram & 4 Ors chu a thutlukna hi ni 28, October 2024 a chhuak hmangin a hnawl a. High Court chuan Mizoram Lokayukta Act, 2014 section 19 hnuaiah chuan Lokayukta chuan suo motu emaw, complain a dawn veleh preliminary inquiry nei tura thupek thuneihna a nei tih a sawi a. Chu thubuai chu kalpui chhunzawm emaw khar emaw a rel thei a, a kal zel chuan a chhui chianna wing emaw, authorized agency emaw ACB kaltlangin preliminary inquiry a tih tir thei a, chu chuan prima facie-a thubuai a awm leh awm loh thu a rel thei a ni a ti.
He case WP(C) No.39 of 2022, Bhupesh Chaudhary Vs State of Mizoram & 4Ors-ah hian Petitioner tan hian Senior Advocate Anshuman Bora, P.N Goswami, Adv te an ding a. Mizoram Lokayukta tan Mizoram Lokayukta Special Public Prosecutor JC Lalnunsanga dingin sawrkar aiawhin Linda L.Fambawl a ding.
Supreme Court-ah Hearing:
Petitioner chuan Gauhati High court Aizawl Bench thutluknaah chuan lungawi tawk lovin rorelna sang zawk Supreme Court-ah chuan a appeal a. He case hi Special Leave Petition(Civil) Diary No(s).29822 of 2025 anga ziahluh a ni. He case appeal hi ni 3, 22, 28 July leh August ni 4, 2025 ah te Justice Sanjay Karol leh Justice Prashant Kumar-te thutna bench chuan he thubuai hi an ngaihtuah a. Hun engemaw chen an inhnial hnuah court chuan he thubuai hi hnawl (dismiss) a tum laiin Petitioner ukil Devadatt Kamat, Sr. Adv. chuan inhnukdawk(withdraw) a dil a. Thubuai hnawlna order chu chhiar chhuah(dictate) mek ni mah se, inhnukdawkna chu a phalsak a. Court chuan thubuai chu thubuai thehluttu a inhnukdawk avangin a hnawl ta a ni.
He case Special Leave Petition(Civil) Diary No(s).29822 of 2025, Bhupesh Chaudhary Vs State of Mizoram-ah hian Petitioner Ukil hi Devadatt Kamat, Sr. Adv a ni a. Mizoram Lokayukta tan hian JC Lalnunsanga leh Mizoram sawrkar tan hian Anando Mukherjee a ding a ni(www.jclalnunsanga.in).